IURUM CIVILIUM DESCRIPTIO, H. E. EMENDATIONES PRIMAE, DECEM NUMERO A.D. VII KAL. OCT. ANNO P. C. N. MDCCLXXXIX A CONGRESSU LATAE A. D. XVIII KAL. IAN. ANNO P. C. N. MDCCXCI A CIVITATIBUS PERLATAE

EMENDATIO I

Ne quam legem perferto Congressus quae efficiat ut ulla de rebus divinis opinio vel ulla sacrorum forma publice constituatur, vel quae sanciat quominus omnes ea sacra quae sibi placeant libere colant; vel quae ius libere loquendi vel scripta per prelum edendi minuat; neu, cum populus ius habeat cum bona pace conveniendi, ulla lex sanciat quominus conveniat populus et a magistratibus iniuriarum remedium postulent.

EMENDATIO II

Cum, nisi arma habebit exercita pubes, incolumis stare res publica non possit, ne adimunto ius civile armorum habendorum et ferendorum.

EMENDATIO III

Ne collocanto pace milites in ullis aedibus invito domino neu bello nisi ut lege provisum erit.

EMENDATIO IV

Cum id iuris populus habeat ut sancti omnes sint quominus vel ipsi vel domus, res, scripta eorum ab ullo sine iusta causa rapiantur excutianturve, ne violanto hoc ius neve ulli concedunto magistratui ut quemquam excutiant quicquamve rapiant nisi quis iure iurando vel affirmatione sollemni obstrictus causam veri similem adferat subtiliterque describat quem locum scrutari quasque res rapere oporteat.

EMENDATIO V

Ne quem citanto reum sceleris capitalis vel alioquin flagitiosi nisi a concilio iudiciali maiore accusatur, iis facinoribus exceptis quae, dum in bello praesenti militatur vel in discrimine publico, in militia admissa erunt terrestri vel navali vel inter cuiusvis civitatis vexillarios; neu quemquam eiusdem admissi bis reum faciunto, neu cogunto, dum sceleris reus est, in se testimonium dicere; neu vita, libertate, bonis privanto nisi rite secundum leges cognitum erit; neve in usum publicum bona propria civium sumunto nisi pretio aequo soluto.

EMENDATIO VI

Si quis cuiuspiam criminis reus est, id iuris habeto ut coram sine mora incorrupte atque integre a concilio iudiciali iudicetur quod eiusdem sit Civitatis in qua facinus admissum sit eiusdemque regionis (quae regiones lege antea constitutae sunto), et ut certior fiat cuius rei accusatus sit et quam ob causam, et ut coram accusantes audiat, et ut habeat quo modo testes adesse cosat qui pro se dicere possint, et ut advocati ope in defensione uti liceat.

EMENDATIO VII

In omnibus litibus quae secundum commune quod dicunt ius cognoscuntur, in quibus quidem res agantur quae pluris viginti thalerorum aestimantur, ius habento litigantes ut a concilio iudiciali lis iudicetur; et si de quavis re a concilio iudiciali iudicatum erit, ne quis iudex, postmodo appellatus, de eadem re aliter iudicato quam concilio iudiciali fretus secundum commune quod dicunt ius.

EMENDATIO VIII

Vadimonium nimium ne exigunto neu multas imponunto nimias neu poenas saevas vel inusitatas sumunto.

EMENDATIO IX

Quod in hac Constitutione quaedam iura enumerantur, non idcirco adimuntur minuunturve cetera iura a populo retenta.

EMENDATIO X

Quae iura haec Constitutio nec Civitatibus Foederatis impertit nec Civitatibus singulis denegat haec omnia vel Civitatibus singulis servantur vel populo.

Translated by David Kovacs, Professor of Latin at the University of Virginia.

Neo-Latin The Latin Library The Classics Page